اثر‌های حاد و ماندگار تمرین کوتاه‌مدت هوازی بر فاکتور‌های انعقادی، فیبرینولیزی و الگوی چربی‌‌ها در زنان یائسه

مقدمه: حوادث قلبی ناگهانی و بروز ضایعات ترومبوفیلیک در زنان پس از سن یائسگی‌ افزایش می‌یابد که به دلیل تغییرات هورمونی، تغییرات تن‌سنجی و به خصوص تغییر در فعالیت فاکتور‌های انعقادی در این دوران است. با توجه به نقش ورزش بر سیستم هموستاتیک، در این مطالعه اثر تمرین‌‌های هوازی کوتاه‌مدت بر فاکتور‌های انعقادی و فیبرینولیتیک، الگو‌ی چربی‌‌ها و ویژگی‌‌های تن‌سنجی در زنان یائسه بررسی شد. مواد و روش‌ها: افراد شرکت کننده در این مطالعه 20 زن یائسه‌ی سالم غیر ورزشکار با دامنه‌ی سنی 55-48 سال بودند که به طور تصادفی در دو گروه تقسیم شدند. 10 نفر از این افراد در قالب گروه «مورد» 3 بار در هفته و به مدت 10 جلسه، هر بار 35 دقیقه با دوچرخه‌ی ثابت به ورزش sub-maximal پرداختند (5 دقیقه گرم شدن، 25 دقیقه ورزش هوازی، 5 دقیقه بازیابی فعال نیرو و 15 دقیقه بازیابی غیرفعال نیرو). 10 نفر دیگر به عنوان گروه «شاهد»، هیچ‌ فعالیت ورزشی انجام ندادند. یافته‌ها: قبل از اولین جلسه و قبل و بعد از دهمین جلسه‌ی تمرین‌ هوازی، فاکتور‌های فیبرینولیتیک، انعقادی و الگو‌ی چربی‌‌ها اندازه‌گیری شد. پس از گذشت طول مدت مطالعه، وزن و BMI در هیچ‌کدام از گروه‌ها تغییر معنی‌داری نشان نداد ولی درصد چربی زیرجلدی و lean body mass در گروه مورد به ترتیب کاهش (050/0=P) و افزایش (014/0=P) معنی‌دار نشان دادند. در افراد گروه مورد تعداد ضربان قلب در زمان استراحت (000/0=P) و فشارخون سیستولی (004/0=P) و دیاستولی (006/0=P) کاهش معنی‌دار نشان دادند. هم‌چنین، میزان فعالیت PAI (004/0=P) قبل و بعد از جلسه‌ی دهم نسبت به جلسه‌ی اول کاهش معنی‌دار پیدا کرد اما افزایش فعالیت tPA فقط پس از ده جلسه‌ی معنی‌دار بود (002/0=P).کاهش فیبرینوژن (04/0=P) و آنتی‌ژن فاکتور ون‌ویلبراند (004/0=P) نیز قبل و بعد از جلسه‌ی دهم نسبت به جلسه‌ی اول معنی‌دار بود. هم‌چنین در این گروه مقدار کلسترول (006/0=P)، تری‌گلیسرید (05/0=P) و لیپوپروتئین LDL (03/0=P) کاهش معنی‌دار و مقدار HDL افزایش معنی‌دار (007/0=P) نشان داد. نتیجه‌گیری: تمرین‌‌های هوازی کوتاه‌مدت باعث تقویت پاسخ حاد سیستم فیبرینولیز و کاهش حاد و ماندگار فعالیت سیستم انعقاد در زنان یائسه‌ی سالم شد. به نظرمی‌رسد که تمرین‌‌های منظم و مستمر هوازی با شدت sub-maximal به دلیل کاهش ماندگار فعالیت‌‌های انعقادی و کلسترول، LDL-C و تری‌گلیسرید، و افزایش HDL-C اثر مناسبی در پیشگیری از بروز بیماری‌‌های قلبی ـ عروقی در زنان یائسه داشته باشد.